Ilirik (Illyricum), rimska provincija tako nazvana odlukom rimskog senata 27. godine prije nove ere, obuhvatala je sve ilirske teritorije koje su se prostirale od Jadranskog mora do rijeke Morave i od Dunava do Epira. S obzirom na otpor lokalnog stanovništva prema osvajačima, početak romanizacije na ovim prostorima tekao je sa prilično teškoća. Najprije su krenuli od obala Jadrana (u ona vremena Mare nostrum ili Naše more) gdje su naselili ratne veterane i druge zaslužne građane svoje imperije.
Rhisinium (latinska transkripcija Rizona) je u to vrijeme imao status „oppidum civium romanorum“ što znači da je zatečeno utvrđeno naselje gradskog tipa čiji su stanovnici dobili prava rimskih građana. Još u vrijeme ilirskog kralja Gencija dekretom je utvrđeno da Rizoniti, stanovnici Rizona, budu slobodni građani i ne plaćaju porez. Početkom romanizacije radilo se na izmjeni etničke strukture stanovništva i njegovih običaja, pa je autohtono stanovništvo dobilo ista prava kao i novonaseljeni rimski građani. Novoosvojeni grad doživio je procvat u 1. i 2. vijeku nove ere, a taj se period poklapa sa periodom najvećeg uspona rimske imperije.
Iz rimskog perioda od posebnog značaja je arheološki lokalitet Rimski mozaici u Risnu. U njegovom kompleksu najpoznatija je vila sa podnim mozaicima iz 2. vijeka nove ere. Ova vila je „villa urbana“ što znači da pripada tipu gradskih vila, izdvaja se po ljepoti, naročito podnih mozaika, a važi za reprezentativni primjer rimskog provincijskog graditeljskog stvaralaštva na ovom dijelu Jadrana. Vilu je 1930. godine pronašao Dušan Vuksan, tadašnji direktor Državnog muzeja na Cetinju. Smatrajući da se antički grad nalazio na desnoj obali rijeke Spile, a prema konfiguraciji terena koja se tokom vjekova mijenjala uslijed zemljotresa, došao je do zaključka da se rimski grad mogao nalaziti na lijevoj obali rijeke, da je dosezao do rta pod imenom Rtac tako da je na toj lokaciji, po procjeni, mogao postojati izvjestan broj monumentalnih građevina.
Na Pješčini, na početku starog puta Risan – Grahovo, započeo je istraživanja i došao do značanjih rezultata, ali je zbog okolnosti pred Drugi svjetski rat taj arheološki lokalitet zatrpan. Tokom italijanske okupacije, 1942. godine, italijanski arheolog Valenti risanske mozaike je otkopao, ali ih je uskoro opet zatrpao i to bez prethodne zaštite zbog čega su oštećeni. Radovi na lokalitetu su nastavljeni 1956. i trajali su do 1960. godine.
Risanski mozaici kao kompleks imaju 790m2. Vila je pravougaona i ima simetrično raspoređene prostorije. Centralni prostor je, takođe, pravougaon i odvojen hodnikom oko kojeg su, takođe pravougaone, povezane prostorije (ulazak iz jedne u drugu).
Podovi prostorija su ukrašeni mozaicima. Najljepši je onaj sa predstavom boga Hipnosa čija je osnova od sitnog bijelog mozaika prošarana geometrijskim motivima simetrično raspoređenim (krugovi, rombovi, trouglovi), a unutar nekih od njih nalaze se ucrtani krugovi sa osmolisnom rozetom u sredini. Centralno polje je iz 16 komada dijagonalno ispresijecano stilizovanom floralnom dekoracijom u bijeloj, zelenoj, plavoj, crvenoj i crnoj boji. U medaljonu u sredini, oivičenom crnim teselama, prikazan je rimski bog sna Hipnos. Predstavljen je kao polunagi mladić u poluležećem stavu sa prekrštenim nogama. Iza oba ramena se vide sklopljena krila. Kult Hipnosa je potekao iz grčke mitologije i predstavljan je kao lijepi mladić koji grančicom potopljenom u rijeku zaborava dodiruje oči umornih ljudi i uspavljuje ih.
Ostale prostorije nemaju ljudske predstave na svojim mozaicima i ukrašene su isključivo geometrijskim i floralnim motivima.