Novosti

Matija Zmajević pomorstvom je počeo da se bavi vrlo rano, tako da je već sa osamnaest godina bio zapovjednik broda. Sticajem okolnosti, radi učestvovanja u zavjeri koja je rezultirala ubistvom Vicka Bujovića 1709. godine, Matija je morao da napusti Perast.

Prvo je otišao u Tursku, kod svog prijatelja grofa Petra Tolstoja, u to vrijeme ruskog diplomate u Carigradu. Prijateljstvo Matije i ruskog kneza datira iz 1698. godine, kada su ruski boljari bili u Perastu u okviru svoje obuke iz oblasti pomorstva.

Knez Tolstoj ga je preporučio tadašnjem ruskom caru Petru I Romanovom, poznatijem pod imenom Petar Veliki, kao iskusnog pomorca i nekoga ko bi mogao biti od velike koristi ruskoj floti. Petar Veliki, inače veliki zaljubljenik u pomorstvo, 1712. godine je primio Matiju u službu.

Bitka kod Ganguta u južnoj Finskoj protiv Šveđana bila je presudna za pomorsku karijeru Matije Zmajevića u Floti carske Rusije. Nakon ove bitke, Matija Zmajević je unaprijeđen u viši čin, a 1727. godine je dobio i čin admirala.

Poslije smrti Petra Velikog 1728. godine, Matija Zmajević je prošao kroz težak period u svom životu. Kao žrtva zavjere biva osuđen na smrt, ali je pomilovan i poslat na Kaspijsko jezero, da bi kasnije imenovan za guvernera Astrahanske gubernije, a na kraju za glavnokomandujućeg luke u Tavrovu na rijeci Don. Tamo je 1735. godine i umro, a sahranjen je u Moskvi.

Autor portreta (ulje na platnu) je nepoznat.

Luiđi Visković (1828 –1891) je bio pomorski kapetan na Austrijskom Lojdu.

Zahvaljujući brojnim uspjesima tokom svoje pomorske karijere, imenovan je za konzula Austro – Ugarske u više gradova Osmanskog carstva, u Rumuniji i Italiji. U konzularnoj karijeri je uznapredovao do čina generalnog konzula u tadašnjem osmanskom gradu Solunu.

Nosilac je brojnih odlikovanja, među kojima se ističu vatikanski orden Viteza Sv. Grgura Velikog sa zvijezdom i austrijski orden V stepena Franca Jozefa I. Bio je veliki rodoljub, a izučavao je i istoriju grada Perasta.

Portret (ulje na platnu) je naslikao Ugo Bruneti.

Frano Visković (1665 -1720) pomorac je i ratnik, koji se istakao u borbama protiv Turaka i gusara u Grčkoj, na Peloponezu, Moreji i Hercegovini.

Prvi je od sedmorice Peraštana sa najznačajnijim mletačkim odlikovanjem – Krstom Svetog Marka, koji je dobio 1703. godine.  Ovo odlikovanje je ukupno kad se sagleda dobio veoma mali  broj ljudi, tako da je izuzetno vrijedno što su čak sedmorica nosioca iz jednog malog mjesta kao što je Perast.

Ovaj portret je slikao Peraštanin Tripo Kokolja početkom XVIII vijeka i na njemu je Frano Visković naslikan sa tim ordenom, kao i sa nekoliko privilegija od kojih se jedna i  danas čuva se u našem muzeju.

Top, tipa falkonet, koji je poznat kod Peraštana kao Zelenko po boji patine koja ga je prekrivala vjekovima, jedini je postojeći mletački top sa originalnim lafetom (postolje), takođe mletačke izrade, na svijetu.

Izliven je u Veneciji u XVI vijeku za potrebe Mletačke republike, a moguće da ga je izradio jedan od dva livničara – Frančesko Konti ili Fabio Albergeti. Međutim, teško je sa sigurnošću utvrditi livničara. Nakon hemijskog istraživanja lafeta, ispostavilo se da ovaj element topa datira iz XVII vijeka.

Do danas je u svijetu poznat samo jedan lafet mletačke izrade i čuva se u Kopenhagenu. Što se samih topova tiče, do danas su u svjetu sačuvana samo dva. Jedan je u Vojnom muzeju Askeri u Istanbulu, a drugi u Vojnoj marini Marmarisu.

Mletački top je došao u Perast 4. jula 1677. godine kao poklon peraškoj omladini, kako bi se ista učila gađanjem u metu. Ovaj top za Perast ima i sentimentalnu vrijednosti. Istorijska pozadina i upotreba ,,Zelenka” u određenim događajima vezanim za perašku istoriju, čine ga simbolom zlatnog perioda Perasta.

Dugačak je 159 cm, kalibra 5,5, cm i promjerom 14 cm.

Venecijanski mačevi su nosili u Istri, Dalmaciji i Boki Kotorskoj  tokom XVI i XVIII vijeka, odnosno u vrijeme vladavine Mletačke republike.

Po porijeklu i dizajnu to je italijansko oružje i na našim prostorima se nije izrađivalo osim ponegdje, ali to je bilo samo montiranje već gotovih i uvezenih dijelova.

Prvenstveno je pješačko oružje, ali su ga pored pješadije nosile i posade gradova.

Skjavone su jednoruki mačevi, a razlikuju se po rukobranu koji je na ovim mačevima u obliku korpe. Kasniji primjerci imaju gušću korpu. Korpa je bila usavršen oblik krstastog štitnika koji je bio standardni dio konstrukcije mača još od srednjeg vijeka. Ovakav oblik drške zadržan je i kasnije, kada su dugačka sječiva dobila usko specijalizovanu namjenu.

Plameni mač vrijedan je primjerak oružja  sačuvanog i zadržanog na našoj teritoriji.

Mač je i dobio naziv po izgledu sječiva, odnosno načinu izrade. Sječivo je valovito i podsjeća na plamene jezičke. Dužina cijelog mača  je 118 cm, a samo  sječivo je dugačko 94 cm. Drška je na vrhu sa zaobljenom i dekorisanom glavom, dok se rukobran sastoji od 3 polukružno zaobljena rebra različitie veličine sa ovalnim ispupčenjem po sredini svakog. Ukrsnica je ravna i završava se sličnim ovalnim oblicima sa obje strane.

Mač je španskog porijekla i on, poput Peraškog mača, svjedoči o slavnoj prošlosti Perasta i Peraštana, koji su ovaj mač oteli od don Karlosa Gonzage, španskog vojskovođe koji je oteo dvije Peraštanke.

Mač  je tipa paloš jednobride oštrice  izradjene od teškog čelika.

Duž oštrice je ugraviran tekst na bosančici – „Sudi Gospode one koji me obilaze i pobij one koji se bore sa mnom. Primi oružje i štit i ustani boreći  se“, a na drugoj strani Memento mei domine, molitva Svetom Nikoli i potpis Vukše Stjepanovića.

Nekada je cijela oštrica bila optočena zlatom. Ručka je izrađena od srebra, a ukrašena dragim i poludragim kamenjem. Mač  je kombinacija mletačkog (italijanskog, jednooštrog sječiva i ukrsnice iz druge polovine XVI vijeka) i raskošne drške koja je odlika arapsko – marokanskog tipa mača. Korice mača su izrađene od tvrdog drveta i presvučene finom crnom kožom.

Prema predanju, ovaj mač je poklon Peraštanima od hrvatskog bana Petra Zrinjskog nakon pobjede nad Turcima 15. maja 1654. godine.

Jatagan je posebna vrsta noža sa zakrivljenim jednobridnim sječivom  koji se u osmanskoj vojsci koristio od sredine XVI do kraja XIX vijeka. Ime je dobio po gradu Yatağan u kojem se ovakvo oružje proizvodilo, a koristio pri jurišu i u bliskoj borbi.

Oštrice su se izrađivale od dvije vrste čelika – između ta dva mekša i elastičnija umetao se dio od  kaljenog čelika. Kovanjem i temperaturnom obradom  se dobijala visoka čvrstoća i elastičnost  što je bila prednost u odnosu na druge vrste bodeža koji su se koristili u to vrijeme.

Drška im je zbog stabilnijeg držanja račvasta, s dva uva, a izrađivane su od drveta, roga, slonove i goveđe kosti, metala… Često su filigransko ukrašavani zlatnom i srebrnom žicom, sedefom i dragim kamenjem. Natpisi na sječivu su ispisani arapskim slovima i uglavnom sadrže ime majstora, ime vlasnika ili stihove iz Kurana.

Jatagani koji se nalaze u Muzeju grada Perasta ostali su u Perastu kao ratni trofej iz borbi sa Turcima.

Džeferdar je duga puška kremenjača iz XVIII i XIX vijeka, obično bogao ukrašene cijevi i kundaka. Poznata je posebno u Turskoj, a u južnoslovenskim krajevima naziva se i dževerdar, dževerdan, dževerlija, dževeruša i sedeflija.

Cijevi džeferdara su većinom  bogato ukrašene srebrom, kundak je od drveta i savijen u obliku luka, a ukrašen sedefom, dragim kamenjem ili srebrom. Izrađivani u Foči, Risnu, Herceg Novom i Kotoru.

U Muzeju grada Perasta se čuva džeferdar Mehemed age Rizvanagića  koji je je u Perastu ostao kao ratni trofej 15. maja 1654. godine kada su Peraštani pobijedili tursku vojsku. U tom boju je poginuo i njihov zapovjednik, risanski dizdar Mehmed aga Rizvanagić.

Ćemer, ženski pojas (srebro/filigran), nastao je u XIX vijeku.

Nosile su ga udate žene, a u kasnijem periodu i djevojke. Imao je ukrasnu funkciju.

Sastavljen je iz 5 ploča koje su spojene pomoću šarki.  Ploče su ukrašene filigranskom čipkom, na kojoj je u centralnom dijelu svake ploče po jedan veći cvijet. U uglovima ploča je po jedan manji cvijet. Središnja ploča je lučno povijena po gornjoj strani. Na srednjem luku koji je viši od bočnih je kruna.

Ćemer se zakopčava pojasom od finijeg i jačeg platna, koji se provlači kroz šupljine sa zadnje strane ćemera.